اسکرام مستر کیست؟
اسکرام‌مستر (Scrum Master) عموما با عنوان رهبر خدمتگزار نیز شناخته می‌شود و مربی تیم چابک است. او تیم را در فرایندهای چابک آموزش می‌دهد و به اعضا کمک می‌کند روش‌ها یا Practiceهای اسکرام را دنبال کنند و با همه‌ی اعضای تیم اسکرام ارتباط نزدیک دارد و برای هرکدام از آنها، مجموعه مسئولیت‌های مختلفی مشخص می‌کند.
اسکرام‌مستر خدمات متنوعی به اعضای تیم ارائه می‌دهد. فرد باتجربه در این حوزه، نه‌تنها پویایی تیمی قدرتمند را ارتقا می‌دهد، بلکه جریان کاری پیوسته و رو به بهبودی را آغاز و حفظ می‌کند.
اسکرام‌مستر هم با مالک محصول که روی ساخت محصول درست متمرکز است همکاری و مشارکت می‌کند و هم با تیم توسعه. درواقع، کار اسکرام‌مستر این است که به همه کمک کند. او باید ارزش‌ها و اصل‌ها و روش‌های اسکرام را درک و برای دیگران تحلیل کند. این فرد هم وظیفه کلید‌زدن فرایند اسکرام را در سازمان بر عهده دارد و هم فرایند درست اجرا‌شدن اسکرام را توسط تیم و مالک محصول کنترل می‌کند. همچنین باید برای حذف موانع از سر راه تیم نیز اقدام کند.
برای آشنایی بیشتر نسبت به این نقش مهم در فرایند اسکرام، لازم است بدانید که اسکرام مستر با مدیر پروژه در معنای سنتی آن تفاوت دارد؛ چراکه بر خلاف مدیر پروژه، تیم توسعه را به‌صورت روزانه هدایت نمی‌کند و وظیفه تعیین تکلیف و وظایف افراد را بر عهده ندارد.
در عوض، کسی که این نقش را بر عهده دارد باید تیم را از انحرافات بیرونی دور نگه دارد و به اعضا کمک کند تا در طول دوره اسپرینت بر هدفی که انتخاب کرده‌اند، به‌طور عمیق تمرکز کنند.
خدماتی که اسکرام مستر به مالک محصول ارائه می‌کند
- تکنیک‌های لازم را برای مدیریت مؤثر بک‌لاگ محصول تنظیم می‌کند.
- به PO اطمینان می‌دهد همه‌ی اعضای تیم اهداف و محدوده و دامنه‌ی محصول را به‌درستی درک کرده‌اند.
- به تیم کمک می‌کند ضرورت آیتم‌های واضح و فشرده و مختصر بک‌لاگ محصول را بفهمند.
- در محیط تجربی، برنامه‌ریزی توافق‌شده‌ی محصول را ابلاغ می‌کند.
- مطمئن می‌شود PO درباره‌ی چگونگی تنظیم بک‌لاگ محصولی شفاف عمل می‌کند که بیشترین ارزش را ایجاد می‌کند.
- چابکی را درک می‌کند و آموزش می‌دهد.
- رویدادهای اسکرام را مطبق با نیازها و درخواست‌ها تسهیل و برگزار می‌کند.
خدماتی که اسکرام مستر به تیم توسعه ارائه می‌کند
- اسکرام‌مستر موانع پروژه را رفع می‌کند. این امر به افزایش بهره‌وری و بهبود عملکرد تیم منجر می‌شود.
- او در تولید محصولاتی باارزش به تیم کمک می‌کند.
- رویدادهای اسکرام را براساس نیازها و درخواست‌های تیم تسهیل می‌کند.
- تیم توسعه را در محیط سازمانی که هنوز چهارچوب اسکرام به‌طور کامل تصویب و درک نشده، مربیگری می‌کند.
خدماتی که اسکرام مستر به سازمان ارائه می‌کند
- به کارمندان و مسئولان سامان کمک می‌کند روال‌ها و روش‌های اسکرام را درک و اجرا کنند.
- نقش «عامل تغییر» را ایفا می‌کند که بهره‌وری تیم را افزایش می‌دهد.
- سازمان را رهبری می‌کند تا با موفقیت رویکرد اسکرام را اتخاذ کند.
- در اجرای برنامه‌ریزی اسکرام داخل سازمان مشارکت می‌کند.
- با سایر اسکرام‌مسترها همکاری می‌کند تا اثربخشی برنامه‌های اسکرام را در داخل سازمان افزایش دهد.
وظایف اسکرام مستر
برای پاسخ به این سوال که وظایف مدیر اسکرام چیست باید بگوییم که به‌طور کلی اسکرام مستر ۲ وظیفه کلی را بر عهده دارد:
- حفظ بهره‌وری بالا در توسعه
- هدایت توسعه
اما این وظایف را می‌توان به مجموعه تکالیف جزئی‌تری تجزیه کرد که در ادامه به شرح مختصری از مهمترین آنها خواهیم پرداخت:
- برگزاری و مدیریت جلسات
- تضمین نرم‌افزار کارکننده
- تسهیل ارتباطات
- هدایت جلسه برنامه‌ریزی اسپرینت
- ردگیری اسپرینت و Release
- نمایندگی گروه
- بهره‌وری
- کوچک نگه‌داشتن تیم
- هم‌سوکردن افراد با مشاغل
- پیشگیری از موانع و رفع آنها هنگام وقوع
وظیفه اسکرام مستر در نقش مربی
اسکرام‌مستر مربی تیم توسعه و مالک محصول است. او می‌تواند موانع بین نقش‌ها را از بین ببرد و به مالک محصول اجازه دهد مستقیماً در توسعه شرکت کند. وی روی تیم متمرکز است؛ به‌همین‌دلیل، راهی پیدا می‌کند تا تیم را به سطح بالاتری از عملکرد برساند.
اسکرام‌مستر مطمئن می‌شود که در دوره‌های پرمشکل، تیم از تجهیزات و امکانات ضروری برخوردار است تا به‌تنهایی موانع را رفع کند. اسکرام‌مستر نیز مانند هر مربی دیگر، شخصا مشکلات تیم را حل نمی‌کند؛ بلکه در این راه یاریگر تیم است. تنها در مواقع بحرانی که تیم نمی‌تواند مشکل را حل کند، اسکرام‌مستر مسئولیت و مالکیت کامل مشکل را برعهده می‌گیرد و آن را حل می‌کند.
وظیفه اسکرام مستر در نقش رهبر خدمتگزار
اغلب اوقات اسکرام‌مستر «رهبر خدمتگزار» نامیده می‌شود. حتی اگر او در نقش مربی ظاهر شود، بازهم خدمتگزار تیم است.
رهبر خدمتگزار، رهبری است که هرگز به تیم نمی‌گوید: «امروز می‌خواهید چه کاری برایم انجام دهید؟» بلکه می‌پرسد: «امروز چه کاری انجام بدهم تا به شما کمک کنم کاراتر شوید؟» هدف او بهبود کار تیمی و مشارکت شخصی است. رهبر خدمتگزار باید از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:
- مهارت گوش‌دادن
- همدلی
- پرورش و ترویج فرهنگ اعتماد
- عمل‌کردن با فروتنی
- تشویق دیگران
وظایف اسکرام‌مستر به‌عنوان رهبر خدمتگزار عبارت‌اند از:
- هدایت تیم ازطریق مباحثات سالم و مناظره‌ی ایده‌ها
- آموزش و مشاوره و راهنمایی سازمان و تیم در پذیرش و به‌کارگیری اسکرام
- کمک به تیم برای بهتر دیده‌شدن و ازبین‌بردن موانع
- توانمندسازی و هدایت تیم توسعه در مدیریت داخلی خود
مسئولیت اسکرام مستر در اختیار فرآیندها
یکی از اختیارات اسکرام‌مستر این است که بررسی کند تیم ارزش‌ها، اصل‌ها، شیوه‌ها و رویکردهای خاص اسکرام را پذیرفته و آنها را اجرا می‌کند یا خیر. او به تیم اسکرام کمک می‌کند به‌منظور افزایش ارزش تجاری محصول، روندها و فرایندها را بهبود دهد. البته، اختیارات اسکرام‌مستر دقیقاً مشابه مدیر عملیات یا مدیر پروژه نیست. او حق ندارد کسی را استخدام یا اخراج کند و نمی‌تواند درباره‌ی تکمیل وظایف، از اعضای تیم چیزی بخواهد. همچنین وظیفه ندارد از انجام کارها مطمئن شود. درمقابل، اسکرام‌مستر به تیم کمک می‌کند فرایندهای خود را تعریف کنند و به آنها متعهد بمانند و از پیشرفت کار خود مطمئن شوند.
وظیفه اسکرام مستر در رفع موانع
اسکرام‌مستر مسئولیت رفع موانع را برعهده دارد؛ به‌ویژه موانعی که سد راه پروژه هستند و پیشرفت تیم را متوقف می‌کنند. این مسئولیت بسیار مهم است؛ زیرا گاهی اوقات اعضای تیم نمی‌توانند به‌طور منطقی موانع را از میان بردارند. بدین‌ترتیب، بهره‌وری تیم افزایش می‌یابد.
وظیفه اسکرام مستر به‌عنوان سپر مداخلات
اسکرام‌مستر به‌عنوان محافظ عمل می‌کند. او تیم را دربرابر مداخلات خارجی محافظت می‌کند که نتیجه‌ی این کار، ارائه‌ی ارزش تجاری در پایان هر اسپرینت است.
مداخلات ممکن است از منابع متفاوتی ناشی شوند، مثل مدیرانی که می‌خواهند اعضای تیم را در میانه‌ی اسپرینت هدایت کنند. درهرحال، منبع مداخلات هرچه باشد، اسکرام‌مستر مانند حائل عمل می‌کند.
سخن پایانی
درپایان کتاب مرجع Essential Scrum ویژگی‌ها و مهارت‌های زیر را برای اسکرام‌مستر ضروری می‌داند:
- باهوش و باتجربه
- صبور
- مشارکت و همکاری
- شفافیت