[toc]
مهندسی هوا فضا
[ult_tab_element][single_tab title=”معرفی” tab_id=”1557996365091-4″][/single_tab][single_tab title=”پروژه” tab_id=”1557996420003-3-0″][/single_tab][single_tab title=”آموزش” tab_id=”1563994655487-2-6″][/single_tab][/ult_tab_element]
رشته مهندسی هوافضا یکی از رشته‌های گروه فنی مهندسی است. با توجه به رشد سریع و ناگهانی این دانش در دهه‌های اخیر هم اکنون این رشته جزو رشته‌های راهبردی دانش به شمار می‌آید. ولی با این وجود این رشته در ایران از سابقه زیادی برخوردار نیست.
رشته مهندسی هوا فضا برای نخستین بار در سال ۱۳۶۶ وارد ایران شد و نخستین دوره کارشناسی این رشته را دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) راه اندازی کرد. هم اکنون دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف،دانشگاه امام حسین، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،دانشگاه شهید ستاری و دانشگاه صنعتی مالک اشتر و آزاد (واحد علوم و تحقیقات)، زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشغول تربیت دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی هستند. در دوره کارشناسی ارشد علاوه بر دانشگاه‌های مذکور دانشگاه‌های تربیت مدرس، علم و صنعت، فردوسی مشهد، شیراز و پژوهشگاه هوافضا نیز در گرایشهای مختلف مهندسی هوا فضا دانشجو می‌پذیرند.
شایان یادآوری است که این رشته در مقطع کارشناسی ارشد (در ایران) دارای گرایشهای مکانیک پرواز، ایرودینامیک، پیشرانش، سازه و مهندسی فضا است و هم اکنون امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی هوافضا در داخل کشور تا مقطع دکترا میسر است. دکتر مجتبی شهرامیار، نخستین دانش آموخته مقطع دکترای مهندسی هوا فضا در ایران شهریور سال ۱۳۸۳ در گرایش سازه از دانشکده مهندسی هوا فضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر فارغ التحصیل شد .
رشته مهندسی هوافضا در اصل یکی از گرایشهای مهندسی مکانیک است و در مقطع کارشناسی دارای بیش از ۱۰۰ واحد مشترک با سایر گرایش های این رشته می‌باشد .
هدف این رشته به‌طور بسیار خلاصه تربیت متخصصانی است که بتوانند به محاسبه و طراحی و تحلیل و ساخت هر نوع وسیله پرنده اعم از هواپیما، بالگرد، گلایدر، ماهواره‌بر، موشک، هلیکوپتر ماهواره و … بپردازند. همچنین مهندس هوافضا علاوه بر قابلیت‌های گفته‌شده، توانایی کار بر روی آیرودینامیک خودرو، سازه‌های زمینی و دریایی و توربو ماشین‌ها را دارد.
معرفی گرایش‌ها
گرایش آیرودینامیک
گرایشی سیالی که به بررسی جریان هوا روی هواپیما و قطعات آن می‌پردازد و مهندس آن قادر به تحلیل جریان‌های پیچیده در اطراف جسم پرنده و به دست آوردن نیروهای آیرودینامیکی برای بررسی پایداری و طراحی سازه است.
نرم‌افزارهای تخصصی این گرایش گمبیت، فلونیت، فرترن، کد نویسی دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) است.
معروف‌ترین اساتید شاخص این گرایش دکتر طیبی رهنی و دکتر سلطانی درد دانشگاه شریف‌اند.
گرایش جلوبرندگی یا پیشرانش
این گرایش به بخش موتور هواپیما و بخش‌های تولیدکننده حراست یا نیروهای پیشران و همچنین بررسی سیستم‌های جلوبرنده اعم از موتورهای پیستونی، راکت‌ها و نحوه تولید نیروی رانش در آن‌ها می‌پردازد.
این گرایش بسیار شبیه به گرایش آیرودینامیک است و در برخی از دانشگاه‌های کشور با عنوان آیرو پیشرانش معرفی می‌شود و دروس این دو گرایش نیز هم‌پوشانی بسیاری دارند.
از مهم‌ترین نرم‌افزارهای این گرایش، فلونیت و فرترن و RPA است.
گرایش مکانیک پرواز و کنترل
این گرایش مشابه گرایش کنترل مکانیکی است. مکانیک پرواز به مطالعه و بررسی رفتار و حرکات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آیرودینامیکی، هندسی و وزنی می‌پردازد. درواقع علم مکانیک پرواز از عملکرد تشکیل می‌شود و عملکرد، موضوعاتی مثل برد، ساخت، نشئت و برخاست، مداومت پروازی در سرعت‌های مختلف و کنترل وسایل پرنده را برسی می‌کند و شاید تنها تفاوت رشته هوافضا با مکانیک در همین دروس مربوط به گرایشهای هوافضاست اما گرایش مکانیک پرواز، موضوعی جدید و متفاوت با رشته مکانیک است.
نرم‌افزارهای کاربردی این گرایش، دات کام و متلب و شبیه‌سازهای پروازی است.
گرایش سازه‌های هوایی
یکی از گرایشهای جذاب هوافضا که به مطالعه و بررسی سازه‌های هواپیما و دیگر وسایل پرنده می‌پردازد و هدف آن طراحی سازه‌هایی است که علاوه بر استحکام کافی در برابر بارهای آیرودینامیکی و سایر بارهای استاتیکی وارد بر پرنده، حداقل وزن ممکن را نیز داشته باشند.
در این گرایش موضوعات جدیدی همچون کامپوزیت بسیار اهمیت دارد و از محاسن این گرایش آن است که تجهیزات تست شکست و تست کشش در ایران نیز وجود دارد.
از جمله نرم‌افزارهای پرکاربرد این گرایش، انسیس و کتیا است.
گرایش مهندسی فضایی یا فضا و ماهواره
یک گرایش جدید در مقطع ارشد هوافضاست که با مباحث سامانه‌های فضائی ازجمله ماهواره‌برها و سیستم‌های داخلی آن می‌پردازد.
این گرایش از گرایش مکانیک پرواز جداشده اما آر لحاظ کاربردی شباهت زیادی به آن دارد.
نرم‌افزارهای این گرایش، ترکیبی از نرم‌افزارهای محاسباتی و نرم‌افزارهای گرایش مکانیک پرواز است.
بازار کار رشته هوافضا
بخش پژوهش‌های عملیاتی، مؤسسات آموزشی، مدیریت حمل‌ونقل و ترابری، عملیات نیروگاهی عملیات تأسیس گازی و نفتی و صنایع خودرو از مهندسان هوافضا استفاده می‌کنند.
همچنین فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند کادر موردنیاز محاسبات، طراحی، تحقیقات و ساخت صنایع مختلف هوایی، هلیکوپترسازی، هواپیمای مسافربری و باری و موشکی و جت جنگنده را در مؤسسات تحقیقاتی هوایی و موشکی، عهده‌دار شوند.
از فارغ‌التحصیلان هوافضا به‌عنوان کارشناس تحقیق در عملیات تعمیر و نگهداری در کلیه سازمان‌ها و مؤسساتی که به نحوی از وسایل پرنده استفاده می‌کنند، دعوت به همکاری می‌شود. از طرفی چون سازه اتومبیل و کشتی با سازه یک هواپیما مشترکات زیادی دارد و توربین‌های گاز یک نیروگاه یا ایستگاه پمپ گاز مانند یک موتور جت، تحلیل و طراحی می‌شوند یک مهندس هوافضا علاوه بر شرکت‌های هوایی در نیروگاه‌ها، صنایع نفت و گاز و صنایع خودروسازی فرصت‌های شغلی خوبی دارند. همچنین می‌توانند در فرودگاه‌ها قسمت تعمیر و نگهداری هواپیما و در صنایع دفاعی روی طراحی موشک و جنگ‌افزارها فعالیت کنند یا روی آیرودینامیک خودروها و سازه‌های خودروسازی و تولید توربین‌های بخار برای تولید برق، کار کنند.