مقاله‌نویسی-ابزارها و وبسایت‌ها

مقدمه

یک پژوهشگر برای نگارش پروژه‌ها و مقالات علمی خود نیاز به موتورهای جستجو، بررسی ایده‌های جدید، تقویت رزومه خود در فضای آنلاین،  دسترسی رایگان به بانک‌های مقالات روز، ابزارهای نگارش مقالات، ترسیم نمودارها، گرفتن بودجه و اسپانسر برای تحقیقات خود، پیدا کردن ژورنال مناسب برای ارسال مقالات خود، گرفتن بازخورد از دیگر محققان، پیدا کردن اساتید و همکاران خارجی برای کارهای خود، عضویت در شبکه‌های اجتماعی علمی، فضاهای ابری برای اشتراک جزوات و ارائه ها و … و صدها ابزار دیگر دارد.

چراکه هر محقق بیش از نیمی از پژوهش خود را در فضای اینترنت انجام می‌دهد اما متاسفانه سرچ و جستجوی او محدود به چند سایت معروف می‌باشد و در بسیاری از مواقع این پایگاه‌ها نیاز های او را برآورده نمی‌سازد. بنابراین با یک پیمایش طولانی سایت‌ها و موتورهای جستجو و پایگاه‌هایی که یک محقق به آن نیاز خواهد داشت.

کاربردهای ابزارهای آنلاین و وبسایت‌ها برای یک پژوهشگر:

• مجموعه‌ای از ابزارهای دیجیتالی طراحی شده است که به محققان کمک می‌کند تا میلیون ها مقاله تحقیقاتی مورد علاقه خود در فضای آنلاین را سریع‌تر پیدا نمایند، و از نظر ادبیات پژوهشی به روز باشند.
• مدیریت، ذخیره سازی و به اشتراک گذاری مجموعه های بزرگی از داده ها و کد های برنامه نویسی که در حال حاضر برای بیشتر محققان غیر قابل اجتناب است.
• ابزارهای آنلاین برای ارتباط ارتباط محققین و کارشناسان مختلف دنیا با یکدیگر و تخصص پیداکردن و دسترسی به ایده های علمی جدید و آموزش های مختلف

• دسترسی به ایده های علمی جدید و آموزش های مختلف

• کارکردن با داده ها و بانک های اطلاعاتی بزرگ

• جمع آوری کمک های مالی: محققین آکادمی – تحلیل آماری در نظر گیرند که بسیاری از سایت ها هستند که علاوه بر امکان همکاری با محققین دیگر جهان که موجب ایجاد فرصت های تحصیلی و پژوهشی بسیاری برای آنان می شود، می توانند برای ایده ها و پروژه های خود بودجه و اسپانسر های آکادمیک جذب کنند.

• آشنایی با نگارش تحقیقات و سازماندهی منابع به صورت استاندارد
• ابزارهای نوشتن مشارکتی
• سیستم Open Access: یک الگوی جایگزین انتشار را ارائه می دهند و به هر کسی امکان میدهد تا آثار منتشر شده را به صورت رایگان دریافت کند. محققان همچنین می توانند با قرار دادن نسخه های اصلی مطالعات خود در این پایگاه ها ، میزان قرار گرفتن در معرض کار خود را به حداکثر برسانند همچنین این پایگاه ها ابزار هایی را در اختیار محقق برای هر چه بیشتر دیده شدن مقالات آن ها در هزاران سایت فراهم می سازد.
• پشتیبانی از نگارش و نوشتار مطالعات شما
• بررسی مجلات و ناشران و پیدا کردن ژورنال مناسب برای مقاله ای که آماده نموده اید
• بررسی ارزش کار های پژوهشگران بر اساس ایمپکت فاکتور یا تعداد استنادات و تحلیل آن: ابزارهای جدید تغییرات گسترده ای در ارزیابی مطالعات، چه از نظر ارزش علمی مقالات و چه از دستاوردهای کلی پژوهشگران، در اختیار گذارده است. این ابزار ها مجموعه ای جدید است که نه تنها ارزش کار های محققان را بر اساس ایمپکت فاکتور یا تعداد استنادات بررسی می کند بلکه ارزش و  تأثیر کار آنان را با روشهای دیگر که جدید می باشند نیز تحلیل می کند.

مقاله‌نویسی-اصطلاحات تخصصی 

اصطلاحات تخصصی مقاله‌نویسی و دانستن آن‌ها، به دلیل اهمیت زیاد نگارش صحیح مقاله در چاپ آن در یک ژورنال باعث می‌شود تا با هزینه کم‌تر و در مدت زمان کوتاه‌تر بتوانید مقاله خود را در یک ژورنال تخصصی به چاپ برسانید.

در این مطلب و مطالب آینده؛ درباره تمامی اصطلاحات رایج در مقاله نویسی و تعریف تک‌به‌تک آن‌ها صحبت خواهیم کرد. برای اینکه بتوانید یک مقاله عالی بنویسی باید با تمامی مفاهیم اولیه و اصطلاحات آشنا باشید.

1- اصطلاحات رایج مربوط به انواع مقاله

• مقاله (paper یا article)
• پیش‌نویس مقاله (Draft)
• دست نویس یا چرک‌نویس مقاله (Manuscript)
• مقاله علمی (Research Article)
• مقاله تحقیقاتی (Research Paper)
• مقاله مروری (Review Paper)
• مقاله همایشی (Proceeding)
• مقالات داغ (Hot paper)
• برترین مقاله (Best Paper)
• مقاله مروری پژوهشگر برجسته (Invited review)
• مقاله محدودشده یا دارای مدودیت (Letter paper)
• مقاله تحقیقاتی با نتیجه جدید و محدود (Short/ Rapid/ Brief Communication)

چه کسی تفاوت “paper” و “article” را می‌داند؟ نظراتتان را برایمان کامنت کنید.

2- اصطلاحات مربوط به نگارش مقاله و بخش‌های مختلف آن

• فرمت (IMRAD)
• هایلایت تحقیق (Research Highlights)
• موارد تکمیلی (Supplementary materials/Data)
• ویرایش نیتو (Native editing)
• عنوان مقاله (Title)
• چکیده (abstract)
• واژگان کلیدی (keywords)
• مقدمه (introduction)
• روش تحقیق (research Methodology)
• یافته‌های تحقیق (Research findings)
• بحث و نتیجه‌گیری (discussion and Conclusions)
• نتایج (Result)
• فهرست منابع (resources)
• سپاس‌گذاری (Acknowledgment)
• پیوست یا ضمیمه ( Appendix)

نکته: شاید به لحاظ دسته‌بندی فوق؛ 4 مورد اول را بتوان در بخش ارسال و پذیرش مقالات در عنوان شماره 6 جای داد.

3- اصطلاحات مربوط به نکات اخلاقی نگارش مقاله

• سرقت (Plagiarism)
• کپی (Copyright)
• دست‌کاری نتایج (Data falsification)
• جعلی‌سازی نتایج یا دیتاسازی (Data fabrication)
• تضاد منافع (Conflict of interests)

4- اصطلاحات مربوط به نویسندگان مقاله

• نویسنده (author)
• راهنمای نویسندگان (Guide for author)
• نویسنده مسئول مکاتبات (Corresponding author)
• نویسندگان همکار در مراکز پژوهشی-دانشگاهی (Affiliation)
• ویرایشگر مقاله (Editing)

5- اصطلاحات مربوط به مجله و کنفرانس

• مجله یا نشریه تخصصی (Journal)
• موضوعات و حوزه کاری (Aim and Scope)
• شناسه دیجیتال اسناد (DOI)
• تعداد (Volume Number)
• شماره معمول (Regular Issue)
• شماره ویژه (Special Issue)
• محدوده صفحات (Page Range)
• عدد (Number)
• سال انتشار (Date)
• شابک یا شاپای مجله (ISSN)
• کد یا کاراکتر (ORCID)
• شابک یا شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (ISBN)

6- اصطلاحات مربوط به پذیرش و رد مقاله

• ارسال مقاله (Submit)
• ارسال مجدد مقاله (Resubmit)
• نسخه نهایی (Final Version)
• کد شناسایی مقاله (Manuscript NO)
• نامه معرفی یا متن معرفی مقاله (Cover Letter)
• اثبات مقاله (Proof)
• پذیرش مقاله (Accept)
• رد مقاله (Reject)
• رد کامل (Complete Reject)
• تجدید نظر (Revise)
• ایرادات قابل اصلاح (Minor Revise)
• ایرادات اساسی (Major Revise)

7- اصطلاحات مربوط به داوری مقاله

• ویراستار یا سردبیر (Editor)
• سردبیر اصلی (Editor-in-chief)
• سردبیر مسئول (associate Editor)
• تحت بررسی سردبیر (with Editor)
• شورای سردبیری مجله (Editorial Board)
• داوری (Refereeing)
• داوران (Reviewers)
• تحت بررسی داور (Under Review)
• پیشنهاد چند داور (Suggest Reviewers)
• نظرات (Comment)
• داوری همتا (Peer Review)
• داوری بیطرف  یا یکسو (Single Blind Review)
• داوردی دوسو کور (Double Blind Review)
• داوری شناس (Open Review)
• داوران مردود (Oppose Reviewers)

تفاوت “Review” و “Refereeing” چیست؟ نظراتتان را برایمان کامنت کنید

8- اصطلاحات مهم در انتخاب مجله

• شاخص سایمگو یا  سنجش اعتبار مجله و استنادات (SJR)
• گزارش استنادی مجله (JCR)
• ضریب تاثیر (Impact Factor)
• میانگین ضریب تاثیر 5 سال گذشته (Year IF)
• شاخص ارزیابی تاثیرگذاری پژوهشگران (H-Index)
• شاخص آنی (Immediacy Index)
• استنادات (Citation)
• امتیاز چابک (Quartile Score)
• نیمه عمر استنادات یا ارجاعات (Cited half life)
• پایگاه‌های نمایه‌شده مجله (Indexing)
• نمایه استنادی علوم (SCI)
• نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI)
• نمایه استنادی هنر و علوم انسانی (A & HCI)
• کمیته بر‌نامه ریزی علمی کنفرانس (TPC)

9- اصطلاحات مربوط به هزینه‌های چاپ مقاله

• هزینه ثبت‌نام کنفرانس (Registration fee)
• هزینه زودهنگام (Early registration)
• هزینه اضافی مقاله (Extra page charge)
• دسترسی رایگان (Open access)
• دسترسی دارای آبنمان  (Close access)
• هزینه چاپ مقاله در مجله (Publication fee)

رد مقالات و دلایل آن

چرا سردبیر یا داوران مجلات، مقالات ما را رد می‌کنند؟

لیست بلندبالایی از دلایل رد مقالات یا همان اصطلاح تخصصی ریجکت شدن در دسترس اند. اما مهمترین دلایل بصورت مختصر به شرح زیر است:

♦ انتخاب مجله نامناسب

گاهی مقاله شما برای مخاطبان مجله موردنظرتان مناسب نیست (یعنی به حوزه پژوهشی یا “Aims & Scope” مجله ارتباطی ندارد)

♦ طراحی ضعیف مقاله

♦ زبان ضعیف

♦ روش‌شناسی نامناسب ناقص

♦ آزمون‌های آماری نامناسب و قابل اتکا نبودن شیوه تجزیه تحلیل داده‌ها

♦ توصیف نادرست و یا اغراق آمیز نتایج

♦ مقدمه و بحث ضعیف

♦ فقدان اصالت

مبنای پذیرش و یا رد مقالات، اصالت است. حتی درصورت مغایرت نداشتن مطالب موجود در آن مقاله با اندیشه‌های نویسنده

♦ رعایت نکردن استانداردهای نگارشی و فرمت مقاله‌نویسی

♦ وجودنداشتن کاورلتر و اسامی مشارکت‌کنندگان در مقاله و یا ذکر نادرست آن

♦ دلایل فنی و علمی و نقد متدولوژی و شیوه ارزیابی داده‌ها

♦ تکراری بودن موضوع

تشخیص اینکه مقاله بخشی از مقاله بزرگتریست که قبلاً چاپ شده است، باعث رد 100% مقاله است.

♦ بی ارتباط بودن موضوع مقاله با رشته تحصیلی نویسنده مقاله

یعنی مقاله در راستای اهداف رشته علمی نویسنده نیست و اطلاعات جدیدی به رشته او اضافه نمی‌کند و اصلاً مرتبط با فیلد تحصیلی پژوهشگر نیست.

♦ ارتباط بد داور با نویسنده (خصومت شخصی)

تنها اقدام برای جلوگیری از این اتفاق نادر، ارسال بدون نام اثر برای داور است. اما این کار گاهی موثر نیست. زیرا برخی داوران به دلیل فعالیت در حیطه تخصصی خود با نوع نگارش و یا نوع استنادات نویسنده آشنا هستند و می‌توانند نویسنده را شناسایی کنند.

جمع‌بندی:

مهمترین و بیشترین دلایل رد مقالات، نگارش و زبان ضعیف و ضعف در مقدمه و بحث و اغراق‌آمیز کردن نتایج است. این نکته در مورد مقالاتی که به نشریات خارجی ارسال می‌شود، اهمیت بیشتری دارد.

✅ مقاله حرفه‌ای 

چگونه يك مقاله حرفه‌ای بنویسیم؟

چگونه يك مقاله علمي را حرفه‌ای‌تر بنويسيم؟

انواع نوشته علمی

مطابق سخن یک دهه پیش مارتين گرگوري درمورد مقاله حرفه‌ای‌ در مجله «نيچر»:

«دو نوع نوشتار‌ علمي وجود دارد:

• جلب خواننده
• مورد ارجاع قرارگرفتن که مانند يك بيماري عفوني به سرعت در حال گسترش است.»

هنوز هم حجم زيادي از مقالات علمي‌، فقط توسط دانشمندان و محققاني كه به موضوع مقاله علاقه‌مند هستند، مورد مطالعه قرار مي‌گيرد.

افرادي كه به مطالعه گذراي مقالات علمي مشغولند، صفحات علمي روزنامه‌ها و مجلات علمي عام برایشان محل توجه است.

منابع نگارش مقاله حرفه‌ای

بسياري از ژورناليست‌ها و نويسندگان حرفه‌اي، اين دو كتاب استاندارد در مورد مقاله حرفه‌ای را مورد توجه قرار مي‌دهند:

اجزاي سبك‌هاي نگارشي (استانك، وايت 1959) و درباره خوب نوشتن (زينسر 1976)

اين كتاب‌ها و كتاب‌هاي مشابه‌شان براي بسياري از دانشمندان ناشناخته‌اند.

با وجود اين‌كه اين كتاب‌ها نحوه نگارش صريح مقالات علمي را به طور دقيق بيان نمي‌كنند ولي از جهت بيان نحوه صحيح سازماندهي مطالب و نگارش مقالات شيوا و حاوي اطلاعات مفيد، بسيار با ارزشند.

مهم‌تر اين‌كه اين قبيل كتاب‌ها حامل يك پيام مهم هستند كه نويسندگان بايد مطالب را براي خوانندگان بنويسند نه براي خودشان.

البته هنوز هم بسياري از مقالات علمي و پزشكي، حاوي مطالب طولاني و مبهمي هستند كه بيشتر خوانندگان و حتي آن‌هايي را كه آگاهي مناسبي به موضوع دارند نيز گمراه مي‌كنند.

مسلماً محدوديت‌هايي در شكل و ساختار مقالات علمي وجود دارد.

در يك مقاله علمي علاوه بر در نظر گرفتن نكاتي كه مورد نظر مجلات علمي مختلف است بايد مقدمه، مواد و روش‌ها، نتايج و بحث در مورد نتايج در ارتباط با تئوري اوليه آورده شود.

ماهيت مقالات علمي با بيان نتايج و بحث بدون خطا (bias)، دارای محدوديت‌هايي  در نحوه نگارش مقاله است:

بيان نتايج در جملات با فعل مجهول (passive) به آن شكل غير شخصي مي‌دهد و لزوم به كار بردن مراجع مختلف نيز مانع مي‌شود كه متن مقاله به خوبي دنبال شود.

اين قوانين به قدري انعطاف‌پذير هستند كه بتوان مقاله‌اي نوشت كه حاوي مطالب مفيد و جالب توجه باشد.

در نگارش پایان‌نامه چگونه از یک مقاله استفاده کنیم؟

در نگارش پایان‌نامه باید از منابع درجه اول و با کیفیت همچون، مقاله، کتاب، پایان‌نامه‌های دفاع شده و … استفاده کرد. رفرنس‌های مستند و علمی، کیفیت پایان‌نامه را افزایش می‌دهد.

گاهی دانشجویانی که در حال نگارش پایان‌نامه خود هستند، از مقالات برای نگارش پایان‌نامه استفاده می‌کنند، فارغ از اینکه هم اکنون در حال نوشتن چه بخشی از پایان‌نامه هستند.

روش دانشجویان اینچنین است که کل مقاله را ترجمه و یا اینکه تمامی مقالاتی که جستجو کرده‌اند را از اول تا آخر مطالعه می‌کنند. این روش، کار بسیار وقتگیر و بی‌فایده‌ای است.

یک پژوهشگر برای استفاده از یک یا چند مقاله در تألیف پایان‌نامه خود، قبل از شروع نوشتن باید بداند که:

دنبال چه چیزی می‌گردد؟

قصد استفاده از کدام بخش مقاله در پایان‌نامه خود را دارد؟

تا برمبنای آن، به دنبال مطالب از مقالات بگردد. بنابراین شناخت ساختار مقاله و همسان‌سازی بخش‌های مختلف ان با یک پایان نامه، بسیار اهمیت دارد.

اگر در حال نگارش بیان مساله در فصل اول و یا بخش‌هایی از مبانی نظری و تمامی پیشینه پژوهش هستید، می‌توانید از قسمت مقدمه مقاله و چکیده آن استفاده نمایید.

همچنین، برای نگارش پیشینه پژوهشی برای فصل دوم از بخش چکیده مقالات مختلف استفاده کنید.

 اگر در حال نوشتن فصل سوم پایان‌نامه هستید بهتر است به بخش روش‌های مقاله بروید و روی آن متمرکز شوید.

خواندن سایر بخش‌های مقاله برای نوشتن فصل سوم پایان نامه  بی‌فایده است.

نتایج هر پژوهش منحصر به فرد است و شما عملاً نمیتوانید از بخش نتایج مقاله در پایان نامه استفاده خاصی ببرید. اما می‌توانید شکل گزارش جداول و عوامل مهم و تاثیرگذاری که شما نیز باید به آنها در فصل چهارم بپردازید را از بخش نتایج مقالات استخراج کنید.

بسیاری از پژوهشگران، در ترسیم جداول آزمون‌های مختلف یا ارایه گزارش نهایی از نتایج تحلیل‌ها ضعف‌های بسیاری دارند که مطالعه این بخش از مقالات  راهگشاست.

برای نگارش فصل پنجم پایان‌نامه، به مقالاتی که قبلاً برای نوشتن فصل دوم و فصل یک پایان نامه خود سرچ نموده‌اید مراجعه و بخش “بحث و نتیجه‌گیری” این مقالات را خوب مطالعه کنید.

جدول همسان‌سازی بخش‌‌های مختلف یک پایان‌نامه و مقاله

انسجام در نگارش مقاله 

چگونه نگارش شفاف یا انسجام در نگارش مقاله، در تسهیل پذیرش آن موثر است؟

(Coherence) یکی از ویژگی‌های ضروری نگارش آکادمیک خوب است. در نگارش آکادمیک، جریان ایده‌ها از جمله‌ای به جمله دیگر، باید منطقی و روان باشد. عدم هم پیوستگی (Cohesion)، در درک اصلی‌ترین نکته مقاله‌ توسط خواننده و خوانایی متن اختلال ایجاد می‌کند.

شفافیت در نگارش مقاله به معنی “شفافیت ایده” است و زمانی ایجاد می‌شود که متن از گرامر و مجموعه لغات صحیح برخوردار باشد. هدف از نوشتن، بیش از هر چیز، سود رساندن  به خواننده است.

• به هم پیوستگی لزوماً پیش انسجام است. این دو اصطلاح با هم متفاوت‌اند.

به هم پیوستگی زمانی ایجاد می‌شود که جمله‌ها در سطح جمله با هم پیوستگی دارند، درحالیکه انسجام یعنی پیوستگی ایده‌ها. علاوه بر این، به هم پیوستگی بر دستور زمان و سبک مقاله‌ تمرکز دارد.

◊نکته:

بدون انسجام و به هم پیوستگی، خوانندگان با متنی از هم گسسته مواجه می‌شوند و شکاف‌های متعددی را در ایده‌‌ی ارائه شده احساس می‌کنند.

خواندن و درک متن فاقد انسجام، مشکل است. این مشکل، مانع از تحقق هدف نهایی نگارش می‌شود که انتقال روشن و کارامد ایده نویسنده است.

برای اطمینان از انسجام و به هم پیوستگی در نگارش آکادمیک، راهبردهایی وجود دارد. مانند کاربرد زنجیره‌ی واژه‌ها، جانشین‌سازی لغات مشابه، حذف واژگانی با معانی ضمنی، استفاده از حروف ربط، تکرار کلمات کلیدی، تغییر ساختار و طول جمله، وجود جملات سرنخ‌دهنده به محتوا و …

اشتباه رایج در انتخاب موضوع مقاله

◊ کاربردی نبودن

متاستفانه بسیاری از تحقیقاتی که برای نگارش یک مقاله در دانشگاه‌ها و موسسات علمی کشور انجام می‌شود، کاربرد مشخصی در داخل کشور ندارند و فقط عمر پژوهشگر و منابع مادی کشور را هدر می‌دهد. بنابراین شناخت نیازهای روز جامعه و طراحی پروژه‌های تحقیقاتی بر اساس این نیازها، ضرورت ویژه‌ای دارد.

◊ کلی بودن

معمولاً افرادی‌که تجربه کمتری در پژوهش دارند، موضوعی را انتخاب می‌کنند که بسیار گسترده است. موضوع باید طوری طرح شود که تحقیق بتواند اشتباه رایج در انتخاب موضوع مقاله در فرصتی که در اختیار دارد، پاسخ آن‌را بیابد. بنابراین بهتر است موضوع ساده‌تر و محدودتری برای تحقیق انتخاب شود.

◊ تکراری بودن

تکرار مکررات، تبدیل به پدیده‌ای تکراری در جامعه علمی ما شده است و باید از آن اجتناب شود. موضوع یک مقاله باید نو باشد در غیراینصورت چیزی اتلاف وقت برای پژوهشگر و خوانندگان آن مقاله نیست.

◊ سطح نامناسب

پرداختن به موضوعات سطح پایین در مقاطع تحصیلات تکمیلی و همچنین پرداختن به موضوعات پیچیده و سنگین در مقاطع تحصیلی پایین، باعث کاهش کیفیت تحقیق می‌شود.

• نکته مهم

یکی از راه‌های انتخاب موضوع، مراجعه به مقالات تازه انتشاریافته ژورنال‌های معتبر است. شما می‌توانید این مقالات را بیس کار خودتان انتخاب کنید تا علاوه بر اینکه یک ایده خوب در مورد انتخاب موضوع به شما می‌دهد، چراغ راه پژوهشتان باشد.