HSE در مهندسی برق

[toc]

ضرورت استقرار فرهنگ ايمني در صنعت برق و تاريخچه HSE در برق ايران

با شتاب گرفتن حضور شركت‌ها اعم از شركت‌های برق منطقه‌ای، مديريت توليد و توزيع نيروی برق و همچنين حضور مشاورين مختلف در اجراي پروژه‌های مجموعه صنعت برق، اهميت استقرار فرهنگ HSE در اين صنعت كاملا مشهود است.

ضرورت وجود ایمنی

هر يك از مشاغل و فعاليت‌های حرفه‌ای در  شرايط خاص خود انجام می‌گیرند و اين شرايط ممكن است گاهی اثرات نامطلوبی بر سلامت افراد مشغول به كار داشته باشد.

درمجموع شرايطی را كه منجر به اين اثرات نامطلوب می‌گردد، تحت عنوان عوامل زیان‌آور محيط كار می‌شناسيم.

HSE (Health, Safety, Environment) علم و هنر تأمین سلامت و ايمنی كارگران، حرف تازه‌ای در برابر عوامل زیان‌آور محيط كار است و تلاش دارد تا فرد شاغل در كارهایی كه متناسب باقابلیت‌های جسمانی و روانی اوست، مشغول به كار شود.

ازجمله ديگر وظايف مبحث HSE  حفاظت از منابع طبيعی محیط‌ زیست است كه امانتی در دستان ما برای آيندگان محسوب می‌شود. در ﺣﻘﻴﻘﺖ HSE، ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ایمنی و محیط‌ زیست را در پروژه‌های مختلف ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد درمی‌آورد.

به‌عبارت‌دیگر در هرکدام از شاخه‌های HSE، ﻣﻮاردی گنجانده‌ شده ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ به‌تنهایی ﺷﺎﻣﻞ پارامترهای ﻣﺘﻌﺪدی است.

HSE متشکل از ﺣﺮوف اول ﺳﻪ واژه Health به معنی ﺑﻬﺪاﺷﺖ،Safety به معنی ایمنی و Environmental به معنی محیط‌ زیست است كه به‌تفصیل در ادامه اين مبحث ارائه‌شده است.

بهداشت (H)

در ﭘﺮوژه‌ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺪاﺷﺖ عمومی (ﻓﺮدی)، ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﺤﻴﻂ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮفه‌ای می‌شود، بسيار ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ است.

درمجموع مبحث بهداشت در سه سطح بهداشت‌ کار (Occupational hygiene)، طب کار (Occupational medicine) و خدمات پرستاری و توان‌بخشی مرتبط با کار (Occupational Health  nursing) تعریف‌شده است.

بهداشت‌ کار از ديدگاه مباحث پیشگیرانه در صنعت، در ساختار HSE نقش دارد. عوامل زیان‌آور محيط كار متعدد بوده و برای سهولت در مطالعه، می‌توان آن را بر  اساس ماهيت ايجاد، به 5 دسته عوامل زیان‌آور فيزيكيی، شيميايي، بيولوژيكي، ارگونوميكي و رواني تقسيم نمود. (خبرنامه پيام توليد برق، شماره 2، زمستان 91).

ایمنی (S)

در ﻫﺮ ﭘﺮوژه مجموعه‌ای از ﻣﺨﺎﻃﺮات ایمنی وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﻓﻊ آن مغایرت‌ها،  احتمال بروز حادثه بسيار زياد خواهد بود. درزمینه‌ی ایمنی در پروژه‌ها، ﻣﺴﺎﺋﻞ گسترده‌ای ﻣﻄﺮح می‌شود ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ اﺳﺖ.

دﺳﺘﻪ اول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ایمنی در ﻋﻤﻠﻴﺎت است (ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﺎری،ﻛﺎر در ارﺗﻔﺎع، ﺟﻮﺷﻜﺎری و ﺑﺮﺷﻜﺎری، ایمنی ماشین‌آلات و…).

دﺳﺘﻪ دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ایمنی در پروژه‌ها (ﺷﺎﻣﻞ ایمنی اﻧﺒﺎر، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﺮﻳﻖ، ﻣﺤﺼﻮرﺳﺎزی، ﻋﻼﺋﻢ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه و …) است و دﺳﺘﻪ ﺳﻮم ﺷﺎﻣﻞ ایمنی اﺷﺨﺎص در پروژه‌ها است (ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﺮدی).

محیط‌ زیست (E)

محیط زیست در پروژه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ عمرانی ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ﻫﻮا، ﺧﺎك و آب است که ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻨﺒﻊ آلایندگی نوع آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺘﻔﺎوت است. همچنين حفاظت از منابع طبيعی در برابر مصرف بی‌رويه نيز در اين دسته‌بندی قرار خواهد گرفت.

تقسیم‌بندی کلی HSE

شاخه HSE طیف گسترده‌ای از علوم و مهندسی را به خود اختصاص داده است اما به‌طورکلی می‌توان آن را به دوشاخه اصلي HSE-MS و Technical تقسیم‌بندی نمود كه در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازيم.

1. نظام مدیریت HSE (HSE-MS : HSE Management System)
به دنبال پيشرفت صنعتی و ورود ماشین‌آلات به عرصه زندگی افراد، پررنگ‌تر شدن نقش تجهيزات و دستگاه‌ها در فرآيندهای كاری و افزايش تعامل انسان‌ها با اجزای محیط‌های صنعتی، سازمان‌ها با چالش‌های جديد و مستمری در رابطه با موضوعات سلامت، ايمني و بهداشت مواجه شدند.

به‌نحوی‌که تنها رعايت قوانين قديمی موجود براي رهايی سازمان‌ها كافي به نظر نمی‌رسيد. بنابراین نظام مديريت HSE به‌عنوان يك ابزار مديريتی براي كنترل و بهبود عملكرد بهداشت، ايمنی و محیط‌ زیست در همه برنامه‌های توسعه صنعتی يا تشكيلات سازمانی پا به عرصه ظهور نهاد.

این نظام به کمک اهرم‌هایی نظير ايجاد بستر فرهنگی خلاق و نگرشی نو و سيستماتيك، همگرايی و چيدمان هم‌افزای نيروهاي انسانی و امكانات و تجهيزات با استفاده از سيستم آموزش كارآمد، ممیزی‌های دوره‌ای، ارزيابی و بهبود مستمر، موجب به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محيط و افزايش اثرات مطلوب آن، به صفر رساندن حوادث و آسیب‌های ناشي از كار، ارتقاء سطح سلامت افراد و همچنين صيانت از محیط‌ زیست به‌عنوان سرمایه بشريت گرديد.

درواقع بدین طریق نظام مدیریت (Management System) به 4 هدف اصلی خود که همان به حداقل رسیدن سطح خطاها، عدم وقوع حوادث، عدم آلودگی محیط‌ زیست، وارد نشدن صدمه و آسیب به کارکنان و سایر گروه‌های ذی‌نفع‌ می‌باشند، رسیده است.

2. مهندسی ( Technical HSE)  HSE
همان‌گونه كه پیش‌تر اشاره شد، مهندسی ایمنی و حفاظت محیط‌ زیست (HSE) از سه بخش متفاوت و درعین‌حال جداناپذیر سلامت، ایمنی، محیط‌ زیست تشکیل‌شده است.

بدیهی است که برای نتیجه‌بخش بودن فعالیت‌های مذكور لازم است نظرات و راهکارهای مهندس HSE در کلیه فرایندهای سازمان اعم از طرح ایده، انتخاب فرایندهای تولیدی، طراحی، خرید و ساخت، ساختمان و نصب، راه‌اندازی و بهره‌برداری و برچیدن واحد به کار گرفته شوند.

ضرورت حضور HSE در صنعت

بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی کار، در هر سال 250 میلیون حادثه ناشی از کار اتفاق می‌افتد و در صورت تبدیل این تعداد حادثه به‌روز، ساعت، دقیقه و ثانیه باید بگوییم که در هر ثانیه 8 حادثه در جهان رخ می‌دهد. 

اگر قربانی هر حادثه را فقط یک نفر در نظر بگیریم، مفهوم آن این است که در هر ثانیه دست‌کم سلامتی هشت نفر به خطر می‌افتد.

در بسیاری از موارد ممکن است یک مورد حادثه رخ دهد ولی تلفات آن بیش از یک نفر باشد. ضمن اینکه آمار ذکرشده آمار حوادث ثبت‌شده در سازمان‌های ذيصلاح است درحالی‌که حوادث زیادی رخ می‌دهد که هیچ مرجعی آن‌ها را ثبت نمی‌نمايد.

هدف اصلی اجرای پارامترهای  HSE، ﺣﻔﻆ و ارﺗﻘﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻴﺮوی انسانی، ﺣﺬف ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻋﻮاﻣﻞ مؤثر در اﻳﺠﺎد ﻣﺨﺎﻃﺮات و ﺣﻮادث ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ایمنی و محیط‌ زیست اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف برنامه‌ها و طرح‌های HSE در سايه  ﺗﻌﻬﺪ و رﻫﺒﺮي ﻣﺪﻳﺮان ارﺷﺪ ميسر می‌شود.

ازجمله دﻻﻳﻞ و ﻣﺰاﻳﺎی اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪیریتی ایمنی و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و محیط‌ زیست (HSE-MS ) می‌توان به اهميت اين موضوع در ﻛﺸﻮرﻫﺎی توسعه‌یافته ﺟﻬﺎن از مدت‌ها ﭘﻴﺶ اشاره نمود. به‌عنوان‌مثال می‌توان كشور آمريكا را نام برد. توسعه HSE در آمريكا در 3 دوره سازمان‌ یافته است:

1. دوره دپارتمان بهداشت سال 1887 تا 1921  (سال 1266 تا 1300 هجری شمسی)
2. دوره Sundwall سال 1921 تا 1941 (Dr. John Sundwall) (سال 1300 تا 1320 هجری شمسی)

3. دوره مدرن سال 1941 تاكنون (سال 1320 هجری شمسی تا امروز)

اداره ايمنی در امريكا در سال 1969 ميلادی تحت عنوان دپارتمان پرسنلی به وجود آمد. در اواسط دهه 1970 ميلادی تقاضا برای ارائه خدمات ايمنی به شكل چشم‌گیری افزايش يافت و جايگاه سازمانی آن در معاونت قائم‌مقام اداری قرار گرفت.

در مرحله بعد، دپارتمان مديريت ريسك و ايمنی (SRM: Safety and Risk Management) تشكيل شد كه اطلاعات اوليه خود را از بازرسی محيط كار و کمیته‌های مديريت ريسك و ايمنی دريافت كرده و مهم‌ترین وظيفه آن‌ها پيشگيری و كنترل تلفات و ضايعات بود.

مأموريت دپارتمان مذكور مطابق قوانين (OSHA) يا Safety and Risk Management انجام می‌شد. دپارتمان بهداشت “صنعتی_محيط” در سال 1970 ميلادی از ادغام دپارتمان‌های بهداشت صنعتی و بهداشت محیط‌ زیست ايجاد شد.

در سال 1979 موضوع سم‌شناسی نيز به اين دپارتمان اضافه شد. از آن به بعد در اثر ادغام رشته‌های ديگر دانشگاه با اين رشته، تعداد دپارتمان‌های بهداشت محيط از عدد 9 به عدد 5 كاهش يافت و از سال 1995 دپارتمان علوم بهداشت محيط، با گنجاندن رشته تغذيه به دپارتمان HSE در امريكا، به يك نظام یکپارچه تبديل شد.

اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻃی ﺳﺎل‌ﻫﺎی اﺧﻴﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻻن قرارگرفته و زمینه‌ساز ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺮهنگی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ HSE در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻔﺎوت بوده است. به‌عنوان‌مثال اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز به‌صورت ﻳﻚ اﺻﻞ و اﻟﺘﺰام ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ است.

ضرورت استقرار فرهنگ ايمنی در صنعت برق

با شتاب گرفتن حضور شرکت‌ها اعم از شرکت‌های برق منطقه‌ای، مديريت توليد و توزيع نيروی برق و همچنين حضور مشاورين مختلف در اجرای پروژه‌های مجموعه صنعت برق، اهميت استقرار فرهنگ HSE در اين صنعت کاملاً مشهود است.

با توجه به تعاريف ارائه‌شده از HSE، می‌توان گفت كه يكي از مقوله‌های  بسيار مهم در ارتباطات درون‌سازمانی و برون‌سازمانی صنعت برق، تعاملات لازم در زمینه كاهش ضايعات با  كاهش و كنترل حوادث از طريق افزايش ضريب ايمني در صنعت است.

ایمنی و حفاظت از جان کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف صنعت برق، یکی از مسائل زیربنایی را تشکیل می‌دهد. بحث ایمنی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به‌عنوان یک مفهوم و معنای فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد و به‌صورت یک فرهنگ عمومی درآید.

از طرف ديگر، با توسعه صنعت و ساخت ماشین‌آلات صنعتی، تعداد مواردی که باید رعایت شود بیشتر و بیشتر می‌شود. تا آنجا که هر دستگاهی ایمنی خاص خود را می‌طلبد. در صورت عدم رعایت مقررات گفته‌شده در مورد هر دستگاه امکان وقوع حادثه زیاد است.

کار با موتورهای برقی، آسیب‌های مواد، همگی نیازمند رعایت مقررات ایمنی فنی و تخصصی است و کسانی مجاز به کار با این دستگاه‌ها و تجهیزات هستند که دوره آموزشی کار با دستگاه و دوره‌ی ایمنی کار با دستگاه را با موفقیت گذرانده باشند.

اين مقوله پوشش‌دهنده مبحث ايمنی يا Safety از مبحث HSE است. از طرف ديگر در زمينه Environment از مباحث HSE می‌توان به اثرات سوء نیروگاه‌های برق بر محیط‌ زیست اشاره نمود.

تولید مقادیر عظیم انرژی الزاماً با تخلیه خاکستر و دیگر آلاینده‏‌ها در هوا، ایجاد اختلال در رواناب رودخانه‌ها و بسیاری از عوارض و پدیده‏های دیگر همراه است که همگی در تغییر زیست‌کره مؤثر می‏‌باشند.

موارد ذکر شده در بالا و ساير پارامترهايی كه می‌تواند به‌نوعی هم‌راستا با سلامت و بهداشت، ايمنی و حفاظت از محیط‌ زیست و منابع طبيعی باشد، همگی توجيه مناسبی برای پیاده‌سازی و اجرای فرهنگ HSE در صنعت برق، است.

تاريخچه HSE در ايران

در تاريخ  29/11/1380 پيرو تأکید وزير نفت مبنی بر استقرار سيستم مديريت HSE در اين وزارتخانه، شورای مركزی نظارت بر ايمنی و آتش‌نشانی، نسبت به انتخاب و ترجمه خطوط راهنمای HSE-MS تدوین‌شده توسط OGP (Oil & Gas Producers) همت گماشت.

شركت ملی پالايش و پخش فرآورده‌های نفتی ايران، در ادامه سياست‌های كلان خود در راستای رسيدن به استانداردهای جهانی صنايع نفتی و تغيير نگرش دیدگاه‌های سنتی نسبت به مسائل ايمنی در مجموعه خود از تاريخ 29/12/1380 اقدام به تشكيل مديريت بهداشت، ايمنی و محیط‌زیست نموده است.

اين تشكيلات كه جايگزين ادارات ايمنی و آتش‌نشانی شده است، در دوره فعاليت كوتاه خود كارنامه‌ای پربار و تأثیری قابل‌توجه در مجموعه‌های عملياتی برجا گذاشته است.

شركت ملی نفت ايران نيز با الهام از مدل HSE طراحی‌شده در شركت Shell، نسبت به تدوين اين استاندارد در مجموعه خود اقدام نموده است.

بدين ترتيب هر يك از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت (اعم از شرکت‌های اصلی نفت، گاز و پتروشيمي و پيمانكاران فرعی) با استفاده از خطوط راهنمای تدوین‌شده در سطح بین‌المللی، نسبت به اجرای مدل HSE اقدام نموده است.

هم‌اکنون با توجه به الزام پايبندی تمام شرکت‌های فعال كشور به خط‌ مشی HSE، سیاست‌های مربوط به HSE در همه زمینه‌های كاری در حال اجرا می‌باشد.

ایمنی برق

در صنعت برق درصورت عدم رعایت نکات ایمنی، خطر برق‌گرفتگی حتمی است. بنابراین قبل از دست زدن به سیم یا ادوات برقی جهت تعمیر و یا هرگونه بازرسی بایستی حتماً جریان برق در مدار قطع بوده و اظمینان حاصل شود که جریان برق وجود ندارد. آزمایش وجود یا عدم وجود جریان برق توسط فازمتر صورت می‌گیرد.

>> جریان برق:

جریان برق را با واحد آمپر نشان می‌دهند که بر دو نوع است:
1. جریان مستقیم (DC): جریان برق حاصل از ژنراتورها و باطری‌ها
2. جریان متناوب (AC): جریان برق شبکه شهری

>> ولتاژ برق:
ولتاژ یا فشار الکتریکی را با ولت نشان می‌دهند که در صنعت به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
1. ولتاژ بالا که از 650 ولت به بالا است.
2. ولتاژ متوسط که بین 250 تا 650 ولت است.
3. ولتاژ پائین که از 250 ولت کمتر است.
توضیح :ازنظر ایمنی ولتاژ زیر 25 ولت، ولتاژ پائین است.

>> مقاومت الکتریکی:
مقاومت در برابر جریان الکتریسیته را مقاومت الکتریکی گویند و واحد اندازه‌گیری آن اهم است. جدول زیر مقاومت بدن انسان را در مقابل جریان الکتریسیته نشان می‌دهد.

>> حفاظت الکتریکی:
حفاظت در برابر تماس مستقیم و غیرمستقیم: در کلیه انواع تأسیسات الکتریکی باید برای حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ولتاژهای بالا تدابیر ایمنی ویژه‌ای از قبیل اخذ مجوز کار، شناسایی خطرات توسط کارشناسان واحد برق و ایمنی کارخانه و … به عمل‌آورده شود.

>> باید با توجه به نیازهای خاص شرایط مختلف کاری (نظیر محله‌ای مرطوب یا خیس، کار در داخل لوله‌ها، تانک‌ها و …) یک یا چند روش از انواع روش‌های ذکرشده زیر اعمال گردد:

1. کشیدن حصار
2- عایق‌کاری کامل (عایق دوبله – عایق تقویت‌شده)
3- حداکثر ولتاژ ایمن
4- ایزولاسیون ایمن (مانند ترانس‌های ایزوله شده ایمن)
5- اتصال زمین سیم نول
6- نول ایزوله شده
7- اتصال زمین قسمت‌های فاقد برق
8- رله یا سوئیچی که در صورت هرگونه نشتی ولتاژ به زمین جریان را قطع کند (از انواع با حساسیت بالا)
9- وسایل کنترل عایق‌ها
10- کلیدهای قطع مدار به هنگام اتصال به بدنه یا زمین
11- اخذ مجوز کار
12- در صورت امکان استفاده از ولتاژ پائین DC
13- استفاده از کابل‌های سالم و بدون عیب

>> وسایل قطع کننده جریان:
– برای قطع جریان در کلیه هادی‌های الکتریکی فعال در مواقع ضروری، باید یک وسیله قطع‌کننده مرکزی پیش‌بینی شود.
– به‌منظور قطع سریع جریان برق در کلیه هادی‌های الکتریکی باید یک وسیله قطع‌کننده که دسترسی فوری به آن امکان‌پذیر باشد، در مدار کلیه ادوات الکتریکی تعبیه شود.
– تأسیسات الکتریکی حتی‌الامکان باید به یک قطع‌کننده اتوماتیک جریان مجهز شوند تا در مواقع بروز نقص در تأسیسات جریان را قطع نماید.

>> حصارها و پوشش‌ها:
– پوشش‌ها، توری‌های حفاظتی و حصارها باید از مواد غیر آتش‌گیر ساخته‌شده و دارای مقاومت مکانیکی کافی بوده و به‌طور محکم و مطمئن نصب شوند.
– جهت نصب پوشش و حصار بایستی اطمینان حاصل گردد که برق‌دار نخواهند شد.
– برداشتن و جابجایی حصارهای اطراف قسمت‌های حامل جریان برق، نباید بدون استفاده از ابزارهای خاص امکان‌پذیر باشد.

>> سیستم ارت وسایل برقی:
از آنجایی که مقاومت سیم در برابر جریان برق از مقاومت بدن انسان کمتر است، چنانچه دستگاه برقی ما به‌وسیله یک سیم به زمین وصل شود، جریان برق از طریق این سیم به زمین منتقل خواهد شد.

دستگاه‌های برقی سیار به‌وسیله سیمی که در دوشاخه آن تعبیه‌شده به پریز مخصوص متصل می‌گردد. برای دستگاه‌ها و سازه‌های بزرگ باید تمامی کابل‌ها به یک نقطه به نام چاه ارت EARTH PEAT متصل گردند.

>> فیوز:
وسیله‌ای است برای قطع جریان برق ، در حقیقت فیوز شیر اطمینان برق است. زمانی که بار الکتریکی مدار بیش از مقدار مجاز باشد قبل از اینکه این امر باعث سوختن و یا جرقه الکتریکی در دستگاه بشود، فیوز می‌سوزد.

>> انواع فیوزها:
1. فیوز خط هوایی یا حلقه‌ای
2. فیوز دوشاخه‌ای
3. فیوز فشنگی
4. فیوز اتوماتیک
5. فیوز استوانه‌ای
باید توجه داشت که هر یک از این فیوزها برای جریان خاصی طراحی‌شده‌اند و استفاده نامناسب از آن‌ها می‌تواند موجب آسیب رسیدن به شخص یا دستگاه گردد.

 برخی از اصول اولیه ایمنی برق  

1. قبل از شروع تعمیر وسایل برقی حتماً مجوز لازم را اخذ نمایید.
2. قبل از شروع به کار (تعمیر) کلید اصلی برق شبکه را قطع نموده و درب جعبه‌تقسیم را قفل نمایید.
3. چنانچه امکان قفل‌کردن جعبه وجود نداشته باشد، با درآوردن فیوز جریان را قطع نمایید.
4. در صورت امکان برچسب تعمیرات نیز زده شود.
5. فقط برق‌کاران اجازه کار بر روی شبکه یا دستگاه‌ها را دارند.
6. تمامی دستگاه‌های برقی باید دارای سیم ارت باشند.
7. تمامی کابل‌های معیوب باید تعویض شوند.
8. از هر کابل فقط یک انشعاب گرفته شود.
9. تمامی دستگاه‌ها باید دوشاخه داشته باشند.
10. برای تعمیر یک وسیله برقی حتماً باید دوشاخه آن را درآورید.
11. در کارهای برقی هیچ‌گاه شانسی عمل نکنید.
12. هیچ‌گاه دوشاخه را با کشیدن کابل از پریز جدا نکنید.
13. هرگز یک سیم برق لخت را لمس نکنید.
14. در زمان حفاری اگر به کابل برقی برخورد نمودید قبل از هر کاری به مسئولین اطلاع دهید.
15. توجه داشته باشید که کار در زمین‌های مرطوب با وسایل برقی می‌تواند منجر به برق‌گرفتگی شود.
16. فقط دستگاه‌هایی که ولتاژ آن‌ها کمتر از 25 ولت باشد ، خطر برق‌گرفتگی در آن‌ها کاهش‌یافته است.
17. کابل‌های برق که در مسیر عبور و مرور وسایل نقلیه هستند، حتماً باید از درون یک لوله یا چیزی شبیه آن عبور داده شوند.
18. برای هر دستگاه فیوز مناسب را استفاده نموده و فیوزهای سوخته را برای استفاده مجدد سیم‌پیچی نکنید.
19. هیچ‌گاه کابل دستگاهی که گیرکرده است را با فشار نکشید بلکه به‌آرامی آن را رها کنید.
20. توجه داشته باشید که آتش‌سوزی ناشی از برق را فقط باید با گاز یا پودر خاموش نمود، استفاده از آب خطرناک است.
21. درصورتی‌که قبل از شروع تعمیرات، محیط ایمن‌سازی می‌شود باید پس از اتمام عملیات و برقرار کردن مدار، علائم هشداردهنده و به‌طورکلی تجهیزات ایمنی سازی محیط برداشته شود.

>> اقداماتی که برای نجات شخص برق‌گرفته می‌توان انجام داد عبارت است از:
1- قطع مدار برق
2- رها کردن شخص برق‌گرفته از مدار
3- تنفس مصنوعی
4- رساندن به پزشک

مرگ در اثر برق‌گرفتگی معمولاً نتیجه مستقیم دو چیز است: 
* به هم ریختن کار منظم قلب 
* متوقف شدن دستگاه تنفس 

یک تماس جزئی باسیم یا وسایل برقی انسان را به‌سرعت نابود می‌کند و چنانچه مسیر برق‌گرفتگی از سمت چپ بدن یا از سمت سر باشد خطرناک‌تر است.
مسئله مهم در برق‌گرفتگی تنفس مصنوعی است که باید در کمتر از 3 دقیقه پس از برق‌گرفتگی با انجام این کار جریان تنفس را به حالت عادی بازگردانیم.
مصدوم را به پشت بخوابانید و بلوز کار یا کت خود را تا کنید و با قرار دادن آن زیرشانه، به‌طوری‌که سر به عقب کشیده شود، پهلوی سر مصدوم قرار گیرید و تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی انجام دهید.