به مجموعه قواعد و ارزش‌هایی به کار گرفته در یک پژوهش یا تحقیق، اصطلاحا اخلاق پژوهش می‌گویند.
همانطور که رعایت قوانین و مقررات در هر جایی الزامی می باشد، در فرایند پژوهش نیز باید اصول و قواعدی که تحت عنوان اخلاق پژوهشی نامیده می شود، رعایت گردد. این اخلاق پژوهشی برای تمامی پژوهشگران، اعضای هیات علمی و دانشجویان می باشد. وزرات علوم و تحقیقات نیز با تدوین قانونی در همین راستا، سعی در مهم جلوه دادن منشور اخلاق پژوهشی نموده است.
هدف از انتشار اخلاق پژوهشی، مکلف کردن اساتید و دانشجویان به رعایت برخی شئونات اخلاقی است تا هدف از تحصیل در دانشگاه را صرفا گرفتن مدرک دانشگاهی ندانند.
نکات مهم اخلاق پژوهشی شامل مواردی به شرح فوق است:
وقت‌شناسی: یکی از مواردی که دانشجویان بخصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید بیاموزند، مدیریت زمان است. بخصوص زمانی که کار پایان نامه را آغاز می کنند و لازم است در بازه زمانی مشخصی آن را به اتمام برسانند، باید با یک برنامه ریزی دقیق زمان خود را طوری تنظیم نمایند که در صورت داشتن واحد درسی، بتوانند در کلاس های خود شرکت نمایند.
اخلاق علمی : یک محقق باید در حوزه تحقیقاتی خود حرفه ای و دارای اطلاعات کافی در آن زمینه باشد. گاهی برخی از محققین جوان در مقالات خود از تعداد منابع بسیار زیادی استفاده می کنند که ممکن از بسیاری از آنها را مطالعه نکرده باشند. اخلاق علمی اینطور بیان می کند که پژوهشگر باید موضوع پژوهشی خود را مختصر و جزئی تر کرده تا بتواند منابعی که برای آن استفاده می کند را مطالعه کند.
استناد : یکی از مهم ترین بخش های اخلاق پژوهشی، رعایت استناد مقالات علمی می باشد. پژوهشگرن با استفاده از مقالات و نوشته های علمی دیگران، می توانند مقالات پژوهشی خود را غنی سازند. اما سهم نویسندگان این منابع در نوشته های دیگران چگونه ادا می شود؟ اینجاست که بحث استناد و ارجاع دهی به عنوان یک بخش مهمی از اخلاق پژوهشی مطرح می شود . هر جمله و مطلبی که از مطالب دیگران وارد نوشته خود میکنیم با ذکر نام نویسنده آن هم به نوشته خود ارزش و اعتبار می دهیم و هم سهم امانت‌داری خود را در نقل مطلب ادا می کنیم. به کار بردن مطلب بدون ذکر منبع و یا تغییر مطلب و به نام خود زدن، سرقت علمی و عدم رعایت اخلاق پژوهشی است.
رضایت درونی : در انتخاب موضوع پژوهشی نیز باید علاقه خود را نسبت به موضوع انتخابی در نظر بگیریم. اگر موضوعی را صرفا به خاطر جدید بودن و به روز بودن آن انتخاب کنید، هرگز به نتایج مطلوبی نخواهید رسید. بنابراین پیشنهاد می‌شود در انتخاب موضوع از بین علاقه‌‌مندی‌های خود موضوع را انتخاب کنید تا انگیزه خوبی برای انجام آن داشته باشید.
سپاسگزاری : در انجام پژوهش، همیشه کسانی هستند که هم پای شما در پیشبرد اهدافتان به شما یاری می رسانند. استاد راهنما، مشاور، خانواده، دوستان و …سهم زیادی در موفقیت شما در مسیر پژوهشیتان دارند. سپاسگزاری و تقدیر از این افراد یکی از موارد مهم در اخلاق پژوهش است. معمولا در صفحات اولیه پایان نامه، بخشی را برای تشکر و قدردانی از این افراد قرار می دهند.
نقد پذیری: بسیاری از پژوهشگران در برابر نقد سازنده مقاومت دارند. روحیه نقد پذیری یکی از مهارت‌های اخلاق پژوهش است. نقد صحیح در فرآیند پژوهش از دوباره‌کاری و راه غلط بسیار بازدارنده است. نقد چه از جانب اساتید و چه از جانب همکاران باید به شیوه صحیح مطرح شود.
اخلاق پژوهشی دارای بخش های زیادی می باشد که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره شد. اما بیشتر دانشجویان، اخلاق پژوهشی را صرفا در رعایت استناد و رفرنس دهی مقاله می دانند و به نکاتی که ذکر شد توجه زیادی نمی کنند.